عافیت‌سوزی

      پاسخ اینه که دو مَن گندم باقیمانده متعلق به  Aخواهد بود، چون با انجام معامله‌ی اول او مالک دو من از صد منِ گندم موجود در انبار شخص فروشنده شده که این دو مَن، صلاحیت انطباق بر هر یک از صد من رو دارا است و پس از وقوع معامله‌ی بعدی، B یعنی مشتری دوم هم مالک صد من از گندم‌های موجود در انبار میشه اما این دو مَن صلاحیت انطباق بر نود و هشت من رو دارا هست چون دو من از کلِ یکصد من، متعلق به مشتری اول است.

      بنابراین در صورت نابودی تمام صد من گندمِ موجود در انبار و باقی ماندن فقط دو من، باید بگیم ملک فروشنده تلف شده و آنچه باقی مانده مال مشتری اول است و در نتیجه‌ی نابودیِ ملک فروشنده، که مبیع دوم هم در اون محدوده‌ی تلف شده قرار داشت، بیع دوم هم به دلیل منتفی شدن موضوع آن، یعنی به دلیل تلف مبیع قبل از قبض، منفسخ میشه و به استناد ماده‌ی 387 ق.م فروشنده مکلف به ردّ مال دریافتی از B بابت دو من گندم فروخته شده به ایشان خواهد بود.

      البته در بین نظریات مختلفی که در خصوص مورد از سوی فقها مطرح شده است، ما با نظریات مخالف هم برخورد میکنیم، به طور مثال: مرحوم آخوند خراسانی در کتاب حاشیة المکاسب چنین اظها نظر کرده‌اند که آنچه از کالای کلی در معین، پس از تلف قسمتی از اون باقی میمونه قابلیت تعیین برای هریک از خریداران رو داره و با تعیین از سوی فروشنده برای هر یک از اونا، مال، مختص او خواهد بود.

      به نظر میرسه که این نظر درست نیست، چون همانطور که عرض کردیم، با بیع قسمتی از مال کلی در معین، دایره‌ی ملک بایع، محدود میشه و الزام به تسلیم مبیع در قبال مشتری دوم به معنای تسلیمِ مابقیِ زائد بر التزام به تسلیم به مشتری اول هست. یعنی بایع صرفا میتونه اونچه از مال، پس از تسلیم به مشتری اول میمونه رو به مشتری دوم بفروشه یعنی در بیع دوم انگار بایع دو من از 98 من رو فروخته و نه دومن از صد من رو. و به تعبیر شیخ انصاری مبیع دوم، تنها در محدوده‌ی ملک فروشنده سَرَیان داره!

      منبع : (مقاله‌ی بررسی ساز و کار انتقال مالکیت در بیع کلی- پژمان پیروزی)

تشکر نوشت : از دانشجویان محترم جنابان آقایان اکبری و طیبی در کلاس و دانشجوی محترم جناب آقای زالی که از طریق وبلاگ، پاسخ صحیح رو به طور کامل، ارائه کردن متشکرم و براشون آرزوی موفقیت در مقاطع تحصیلی و زندگی رو دارم.