در محضر قرآن (129) : نمونه‌ای از بیان احکام ارث در قرآن
پنجشنبه آبان ۱۴ ۱۳۹۴، ۰۱:۳۶ ق.ظ
- وَ لَکُمْ نِصْفُ مَا تَرَکَ أَزْوَاجُکُمْ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ ۚ فَإِنْ کَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَکُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْنَ ۚ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصِینَ بِهَا أَوْ دَیْنٍ ۚ وَ لَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْتُمْ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ وَلَدٌ ۚ فَإِنْ کَانَ لَکُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَکْتُمْ ۚ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَیْنٍ ۗ وَ إِنْ کَانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ ۚ فَإِنْ کَانُوا أَکْثَرَ مِنْ ذَٰلِکَ فَهُمْ شُرَکَاءُ فِی الثُّلُثِ ۚ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصَىٰ بِهَا أَوْ دَیْنٍ غَیْرَ مُضَارٍّ ۚ وَصِیَّةً مِنَ اللَّهِ ۗ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَلِیمٌ
- و برای شما نصف دارائی به جای مانده‌ی همسرانتان است, اگر فرزندی (از شما یا از دیگران و یا نوه یا نوادگانی) نداشته باشند (و باقی ترکه, برابر آیه‌ی قبلی, به فرزندانشان و پدران و مادرانشان تعلّق می‌گیرد) و اگر فرزندی داشته باشند, سهم شما یک چهارم ترکه است (و باقیمانده‌ی ترکه به ذوی‌الفروض و عصبه, یا ذوی‌الأرحام یا بیت‌المال می‌رسد . به هرحال چه فرزندی نداشته باشند و چه فرزندی داشته باشند, سهم شما) پس از انجام وصیّتی است که کرده‌اند و پرداخت وامی است که بر عهده دارند (و پرداخت وام بر انجام وصیّت مقدّم است) . و برای زنان شما یک چهارم ترکه‌ی شما است اگر فرزندی (یا نوه و نوادگانی از آنان یا از دیگران) نداشته باشید . (اگر همسر یک نفر باشد, یک چهارم را تنها دریافت می‌دارد, و اگر دو همسر و بیشتر باشند, یک چهارم به طور مساوی میانشان تقسیم می‌گردد . باقیمانده‌ی ترکه به خویشاوندان و وابستگان به ترتیب استحقاق می‌رسد) . و اگر شما فرزندی (یا نوه و نوادگانی) داشتید, سهمیّه‌ی همسرانتان یک هشتم ترکه بوده (و بقیّه‌ی ترکه به فرزندانتان و پدران و مادرانتان - همان گونه که ذکر شد - می‌رسد . البتّه) پس از انجام وصیّتی است که می‌کنید و بعد از وامی است که بر عهده دارید . و اگر مردی یا زنی به گونه‌ی کَلالَه ارث از آنان برده شد (و فرزند و پدری نداشتند) و برادر (مادری) یا خواهر (مادری) داشتند, سهم هر یک از آن دو, یک ششم ترکه است (و فرقی میان آن دو نیست) و اگر بیش از آن (تعداد, یعنی یک برادر مادری و یک خواهر مادری) بودند, آنان در یک سوم با هم شریکند (و به طور یکسان یک سوم را میان خود تقسیم می‌کنند . البتّه این هم) پس از انجام وصیّتی است که بدان توصیه شده است و یا پرداخت وامی است که بر عهده‌ی مرده است . وصیّت و وامی که (به بازماندگان) زیان نرساند (یعنی وصیّت از بیش از یک سوم نباشد و مرده از روی غرض اقرار به وامی نکند که بر عهده‌ی او نیست, و یا صرف نظر از وامی نکند که بر دیگران دارد . و . . . ) . این سفارش خدا است و خدا دانا (به آن چیزی است که به نفع شما است و آگاه از نیّات وصیّت‌کنندگان می‌باشد) و شکیبا است (و شتابی در عقاب شما ندارد; چرا که چه بسا پشیمان شوید و به سویش برگردید) .
- [[«یُورَثُ»: از او ارث برده می‌شود . ثلاثی مجرّد است و متعدّی به (مِنْ) محذوف است و تقدیر آن چنین است: یُورَثُ مِنْهُ . «کَلالَةً»: کسی که بمیرد و پدر و فرزندی نداشته باشد . وارثی که پدر یا فرزند مرده نباشد . حال برای ضمیر فعل (یُورَثُ) است . «إِمْرَأَة»: زن . عطف بر (رَجُلٌ) است . «لَهُ»: ضمیر (هُ) به صورت مفرد ذکر شده است چون معطوف بعد از حرف (أَوْ) قرار گرفته است و (أَوْ) برای یکی از دو طرف است . همچنین در مواردی که معطوف و معطوفٌ‌علیه در میان است می‌توان ضمیر را با توجّه به هر یک از آن دو برگزید و در اینجا از راه تغلیب و با توجّه به معطوفٌ‌علیه ضمیر مفرد مذکّر غائب به کار رفته است . «غَیْرَ مُضَآرٍّ»: غیر زیان‌رسان . واژه (غیر) حال نائب فاعل مستتر در فعل (یُوصی) است . «أَخٌ أَوْ أُخْتٌ»: مراد برادر مادری یا خواهر مادری است . «وَصِیَّةً»: مفعول مطلق است و تقدیر چنین است: یُوصِیکُمُ اللهُ بِذلِکَ وَصِیَّةً . «حَلِیمٌ»: شکیبا . از زمره اسماء الله است و یعنی: خداوند در عقوبت شتاب روا نمی‌دارد . ]]
- سوره‌ی نساء : 12.
- این آیه ، آیه‌ی منتخب از صفحه‌ی 79 از قرآن ، به خط عثمان طه است.
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ فَلاَ یَقْرَبُواْ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَذَا وَإِنْ خِفْتُمْ عَیْلَةً فَسَوْفَ یُغْنِیکُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ إِن شَاء إِنَّ اللّهَ عَلِیمٌ حَکِیمٌ
ای کسانی که ایمان آوردهاید مشرکان ناپاکند لذا نباید پس از امسال نزدیک مسجد الحرام شوند و اگر از فقر میترسید خداوند شما را از فضلش، هر گاه بخواهد، بینیاز میسازد خداوند دانا و حکیم است.
believers, the idolaters are unclean. do not let them approach the sacred mosque after this year. if you fear poverty, allah, if he wills, will enrich you through his bounty. he is knowing, wise.
توبه، آیه ی 28