عافیت‌سوزی

آغاز ماه محرم رو تسلیت عرض می‌کنم خدمتتون. 

استناد به منابع غیر معتبر

یکى از آسیب هایى که خصوصا در قرن هاى اخیر، عزادارى امام حسین علیه السلام را تهدید مى کند، استناد اهل منبر و مرثیه سُرایان، به منابع غیر معتبر و غیر قابل استناد است. نکته قابل توجّه، این که تاریخ عاشورا، بیشتر از بسیارى موضوعات دیگر، داراى منابع معتبر و قابل استناد است و مرثیه سرایان متعهّد و آگاه، اصولاً نیازى به استفاده از منابع غیر قابل استناد ندارند. به گفته شهید مطهّرى: اگر کسى تاریخ عاشورا را بخواند، مى بیند از زنده ترین و مستندترین و از پُرمنبع ترین تاریخ هاست. مرحوم آخوند خراسانى [۱] فرموده بود: آنها که به دنبال روضه نشنیده مى روند، بروند روضه هاى راست را پیدا کنند که آنها را اَحَدى نشنیده است. [۲] شمارى از مرثیه سرایان مى پندارند که هر چه چاپ و منتشر شد، قابل استناد است و کارى با اعتبارِ منبع ندارند. نویسنده ارجمند کتاب لؤلؤ و مرجان، در باره برخى از مطالب نادرستى که به زیارت معتبر «وارث» افزوده شده، مى گوید: روزى طلبه اى را دیدم که آن دروغ هاى قبیحه را براى شهدا مى خوانْد. دستى بر کتفش گذاشتم. ملتفتِ من شد. گفتم: از اهل علم، قبیح نیست چنین اکاذیب، در چنین محضرى؟! گفت: مگر مَروى یعنی روایت شده نیست؟ تعجّب کردم. گفتم: نه. گفت: در کتابى دیدم. گفتم: در کدام کتاب؟ گفت: مفتاح الجنان. [۳] ساکت شدم. زیرا، کسى که در بى اطّلاعى، کارش به این جا رسد که جمع کرده‌ی بعضى عوام را کتاب شمُرَد و مستند قرار دهد، قابل سخن گفتن نیست. [۴] بسیارى از مطالب بى اساس و دروغى که موجب وَهْن اهل بیت علیهم السلام است و متأسّفانه به عنوان مرثیه مطرح مى گردند، ریشه در منابع غیر معتبر دارند و از این رو، منبع شناسى، [۵] نخستین شرط ذاکران و مرثیه سرایان راستین تاریخ خونبار عاشوراست و کسانى که فاقد این شرط اند، هر چه قدر هم که با اخلاص باشند، شایستگى براى ذکر مصیبت اهل بیت علیهم السلام را ندارند. 

محدّث نورى در لؤلؤ و مرجان، آورده است: شخصى در کرمانشاه، خدمت عالمِ کاملِ جامعِ فرید، آقا محمّدعلى، صاحب مقامع و غیره(قدس سره) رسید و عرض کرد: در خواب مى بینم به دندان خود، گوشت بدن مبارک حضرت سیّد الشهدا علیه السلام را مى کَنَم! آقا، او را نمى شناخت. سر به زیر انداخت و متفکّر شد. پس به او فرمود: شاید روضه خوانى مى کنى؟! عرض کرد: بلى. فرمود: [این کار را] ترک کن، یا از کتب معتبره نقل کن. [۶]  

---------------

[۱]: .. آخوند شیخ محمّدکاظم بن حسین هروى خراسانى، متولّد سال ۱۲۵۵ ق، در مشهد ومتوفّاى سال ۱۳۲۹ ق، در نجف، از علماى بزرگ امامیه و اصولى اى نامى است که در تدریس اصول فقه، یگانه عصر خود بود و به نهضت مشروطه در ایران، کمک هاى شایانى نمود. 

[۲]: . حماسه حسینى: ج ۱ ص ۵۶. 

[۳]: . مفتاح الجنان، در ادعیه و اعمال روزها و ماه‌ها و زیارت‌ها و برخى وِردها و ختومات است که بارهاچاپ شده و مؤلّفش ناشناخته است. این کتاب، برخى مطالب را آورده که سندشان مشخّص نیست ؛ بلکه مطالبى دارد که قطعا سند ندارند (الذریعة: ج ۲۱ ص ۳۲۴ ش ۵۲۹۴). 

[۴]: . لؤلؤ و مرجان: ص ۱۶۴. 

[۵]: . براى آشنایى با منابع معتبر و غیر معتبر تاریخ عاشورا، ر. ک: معرفى و نقد منابع عاشورا ؛ عاشوراپژوهى؛ کتاب شناسى تاریخى امام حسین علیه السلام ؛ عاشوراشناسى ؛ عزادارى عاشورا تحریفات. نیز، ر. ک: «سیرى در مقتل نویسى و تاریخ نگارى عاشورا» ؛ محسن رنجبر، تاریخ در آینه پژوهش (فصل نامه)، ش ۱۴ ۱۶. 

[۶]: . لؤلؤ ومرجان: ص ۲۵۳.

مشخصات کتابی که مطلب فوق از آن نقل شده است :

عنوان و نام پدیدآور: دانشنامه امام حسین علیه السلام، بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ/ محمدی ری شهری؛ با همکاری محمود طباطبایی نژاد، روح ا... سیدطبائی ؛ مترجم عبدالهادی مسعودی، مهدی مهریزی.  

مشخصات نشر: قم: دارالحدیث، ۱۳۸۸.

مشخصات ظاهری: ۱۴ج.

فروست: پژوهشکده علوم و معارف حدیث؛ ۲۰۴.